Bania w zalewie - tradycyjny przysmak z Kujaw

Dynia to warzywo, które od wieków zajmuje ważne miejsce w kuchni kujawskiej. Nazywana przez miejscowych banią, jest wykorzystywana do przygotowania wielu potraw, zarówno słodkich, jak i wytrawnych. Jednym z najpopularniejszych sposobów na przechowywanie i konsumpcję dyni jest marynowanie jej w zalewie octowo-cukrowej z dodatkiem przypraw. Taka bania w zalewie to doskonały dodatek do mięs, zwłaszcza kaczyny, a także smaczna przekąska na zimowe wieczory.

Bania w zalewie to produkt tradycyjny, który został wpisany na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w dniu 2 marca 2020 roku w kategorii Warzywa i owoce w województwie kujawsko-pomorskim. Według opisu na stronie ministerstwa: "Bania w zalewie to kawałki pokrojonej w kostkę dyni, zanurzone w płynnej, klarownej zalewie o delikatnie pomarańczowym odcieniu. Smak dyni oraz zalewy jest bardzo wyrazisty, słodko-kwaśny, z wyczuwalnym aromatem octowo-korzennym".

Tradycja marynowania dyni sięga czasów, kiedy nie znano jeszcze metod konserwacji żywności. Jesienią, gdy tylko dynia pojawiała się w ogródkach, wykorzystywano ją na różne sposoby. Przed nadejściem zimy przechowywano banie w piwniczkach ziemnych zwanych “sklepami”. Następnie: “W okresie dwudziestolecia międzywojennego, kiedy zaczęły rozpowszechniać się szklane słoje, przyszła pora na marynowanie (…). Marynowano (…) także dynię. (…). Dynię marynowano (…) w słoikach w kwaśnej zalewie z wody, octu i cukru z dodatkiem goździków” - pisze Zbigniew Przybylak w książce “Tradycyjna kuchnia pomorsko-wielkopolska, czyli od poliwek i golców po okresy i pierniki” (2005 r., str. 141).

Aby przygotować banie w zalewie potrzebujemy dojrzałej, ale nie przejrzałej dyni o mocno pomarańczowej barwie miąższu. Najlepsza jest dynia zrywana o porannej rosie. Dynię należy obrać ze skórki i pestek i pokroić w kostkę o wielkości około 0,7 - 1,5 cm. Następnie umieszczamy ją w garnku i zasypujemy cukrem oraz zalewamy octem. Odstawiamy na 24 godziny. Po tym czasie gotujemy dynię na ogniu tak długo, aż będzie na pół miękka. Dodajemy goździki i cynamon do smaku. Gorącą jeszcze dynię razem z zalewą przekładamy do wyparzonych i suchych słoiczków i od razu zakręcamy. Odstawiamy do góry dnem i okrywamy kocem, aby się dobrze zamknęły. Należy pamiętać, aby przed zanurzeniem dyni w słoiku, wyciągnąć z zalewy goździki, aby na kostkach dyń nie powstały brunatne plamy.