Lista produktów tradycyjnych - Krośnicka szpajza

Na śląskich stołach po zakończonym obiedzie, nie mogło nigdy zabraknąć deseru. Krośnicka szpajza to tradycyjny, śląski deser wytwarzany na bazie surowych białek. „Deser znany już pod koniec XIX wieku, lekki, puszysty, orzeźwiający krem (…)” – J. Baranowska „Tradycyjna Kuchnia Śląska”, 2007, s. 9. O silnym związku szpajzy ze Śląskim Opolem świadczy wpływ niemieckiej kuchni na kuchnie śląską, co zauważyć można w nazwie tradycyjnego przysmaku (z niem. Die speize  - potrawa).

Tradycyjną szpajzę sporządzano głównie o smaku cytrynowym z dodatkiem żółtek. Joanna Baranowska w publikacji pt. „Tradycyjna Kuchnia Śląska”, wydanej w 2007 przytoczyła przepis na przygotowanie cytrynowej szpajzy: „Cytryny wyszorować namydloną szczoteczką, opłukać, osuszyć, otrzeć skórkę z jednej cytryny i wycisnąć sok z obu. Żelatynę namoczyć w niewielkiej ilości zimnej wody, a gdy napęcznieje, podgrzać i mieszając, rozpuścić. Żółtka utrzeć z cukrem do białości, dodać sok z cytryny i otartą skórkę, pianę ubitą z białek i delikatnie wymieszać. Następnie, nie przerywając mieszania, dodać żelatynę i od razu przekładać do pucharków. Śmietanę ubić z cukrem pudrem. Krem przybrać śmietaną i owocami kandyzowanymi lub wiśniami koktajlowymi”. Podobną recepturę na sporządzenie „Zitronenspeise” – czyli cytrynowej szpajzy znaleźć można w opracowaniu pt. „Kochbuch für Schule und Haus” Marii Wurst z 1911 roku. Otylia Słomczyńska i Stanisława Sochacka również przytoczyły przepisy na wykonanie kremu jajecznego z galaretką oraz kremu cytrynowego w publikacji pt. „Nowa Kuchnia Śląska”, Instytut Śląski w Opolu, 1985, s. 402.

W Krośnicy najbardziej popularna jest szpajza przygotowywana na bazie galaretek o różnych smakach. W tym celu potrzebna jest jedna galaretka (cytrynowa, truskawkowa lub wiśniowa), ¾ szklanki soku owocowego ze swojskiego kompotu (agrestowego, trunkowego lub wiśniowego), jedna szklanka cukru oraz dwa białka. Sporządzenie szpajzy rozpoczyna się od zagotowania soku z kompotu, w którym następnie rozpuszcza się galaretkę. Kiedy galaretka zaczyna tężeć, ubija się jajka z cukrem. Następnie tężejącą galaretkę przelewa się do białek, a całość ubija się tak długo, aż masa osiągnie konsystencję pianki. Gotową piankę przelewa się do salaterek i pozostawia na około 2-3 godziny do stężenia. Krośnicka szpajza dekorowana jest bitą śmietaną, kawałkami owoców i  pokrojoną w kostkę, wcześniej przygotowaną galaretką.